Ορισμένες από τις προωθούμενες νομοθετικές αλλαγές στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τις Πρότυπες Προτάσεις, “προαναγγέλθηκαν” στο 5ο ΣΔΙT FORUM
“Ξεκόλλησαν” πλέον οι Πρότυπες Προτάσεις, με τις αλλαγές στον υφιστάμενο νόμο να βρίσκονται πλέον επί τάπητος και τις προκλήσεις – ευκαιρίες να είναι μπροστά. Η συμβολή του 5ου ΣΔΙΤ FORUM στην επικαιροποίηση του νέου μοντέλου υλοποίησης δημόσιων έργων μέσω ιδιωτικών επενδύσεων έχει συνεχιζόμενη δυναμική, καθώς, ορισμένες από τις προωθούμενες σήμερα νομοθετικές αλλαγές στις Πρότυπες Προτάσεις, “προαναγγέλθηκαν” και συζητήθηκαν αναλυτικά στο 5ο ΣΔΙT FORUM.
Όπως προέκυψε από τις συζητήσεις αυτές, ο δρόμος για την επιτυχημένη λειτουργία του νέου θεσμού ενέχει κινδύνους και σε θέματα εφαρμογής των ευρωπαϊκών αρχών για τον ανταγωνισμό, αλλά και συνολικότερα, λόγω του ότι οι Πρότυπες Προτάσεις δεν έχουν καν εφαρμοστεί σε ευρωπαϊκές χώρες. Επιπλέον, ο δημοσιονομικός χώρος είναι ιδιαίτερα στενός.
Ποιες είναι οι τρεις Πρότυπες Προτάσεις που έχουν κατατεθεί
Από την άλλη, έχουν κατατεθεί ήδη, τρεις αξιόλογες Πρότυπες Προτάσεις, που αφορούν έργα που είναι δύσκολο έως ανέφικτο να γίνουν αποκλειστικά με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, όπως οι νέοι οδικοί άξονες στην Αττική (οι επεκτάσεις δηλαδή της Αττικής Οδού) καθώς η ΕΕ δεν χρηματοδοτεί πλέον καθόλου οδικά έργα στην Αττική.
Από τις τρεις προτάσεις που έχουν ήδη κατατεθεί στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, η πρώτη, αφορά τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού προς Ελληνικό αλλά και προς Ραφήνα/Λαύριο.
Έχει προϋπολογισμό της τάξης των, 1,5 δις. ευρώ και προτάθηκε από την κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – ΑΒΑΞ. Η δεύτερη , αφορά τον οδικό άξονα Ελευσίνα – Οινόφυτα, έχει προϋπολογισμός ύψους 500 εκ. ευρώ και έγινε από τον όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Επιπλέον ο ίδιος όμιλος υπέβαλε πρόσφατα και την πρώτη Πρότυπη Πρόταση η οποία αφορά την υλοποίηση έργου ύδρευσης και συγκεκριμένα στην Κέρκυρα, με πιθανή επέκταση και στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου.
Γιατί “πάγωσε” το αρχικό θεσμικό πλαίσιο – Αλλαγές που έρχονται
Οι παραπάνω τρεις προτάσεις έχουν κατατεθεί στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, με βάση το θεσμικό πλαίσιο που ψηφίστηκε επί της προηγούμενης ηγεσίας του υπουργείου Υποδομών (Καραμανλής- Καραγιάννης). Οι Πρότυπες Προτάσεις, ως νέο μοντέλο προώθησης των υποδομών με τη συμμετοχή κυρίως ιδιωτικών επενδύσεων, νομοθετήθηκαν το 2022, αλλά στη συνέχεια, η σημερινή πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, τις “πάγωσε” θεωρώντας ότι το αρχικό θεσμικό πλαίσιο έχρηζε σημαντικών διευκρινίσεων στην κατεύθυνση της ασφάλειας δικαίου, καθώς προκύπταν ζητήματα, τόσο κατά τη διαδικασία υποβολής των προτάσεων, όσο και κατά την αξιολόγησή τους.
Δεδομένης όμως της απόφασης του υπουργείου να προχωρήσει τις Πρότυπες Προτάσεις, o υφυπουργός Υποδομών Νίκος Ταχιάος, αποτύπωσε στο 5ο ΣΔΙΤ Forum την ανάγκη των παρακάτω βασικών αλλαγών με βάση τις οποίες επιχειρείται σήμερα η αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου σε πιο λειτουργική κατεύθυνση.
Σημειώνεται, ότι οι αλλαγές αυτές παρουσιάστηκαν και στο πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο του 2025.
Πρώτη αλλαγή, η ισχύς του νόμου, η οποία θα περιοριστεί τελικά αποκλειστικά σε έργα ΣΔΙΤ και παραχωρήσεων και όχι σε κλασικά δημόσια έργα.
Δεύτερη αναμενόμενη αλλαγή, αφορά τα κατώτατα όρια, προσδιορισμένα αρχικά στο ύψος των 200 εκατ. ευρώ, τα οποία πιθανότατα θα «κατέβουν» ελαφρά για να διευκολύνουν και τη συμμετοχή μικρότερων εταιρειών.
Τρίτη αναμενόμενη αλλαγή, η κατάργηση της τακτής πρόσκλησης υποβολής Πρότυπων Προτάσεων ανά τρίμηνο ή εξάμηνο καθώς, σύμφωνα με τον κ. Ταχιάο αυτή «δεν εξυπηρετεί και δεν θα λειτουργήσει».
Η Επιτροπή Αξιολόγησης Προτύπων Προτάσεων
Τέταρτη σημαντική αλλαγή, η αποδοχή της πρότασης από το Υπουργείο Υποδομών, η οποία θα πρέπει κατά τον υφυπουργό Υποδομών να γίνεται αποκλειστικά σε υπηρεσιακό επίπεδο. Επομένως θα πρέπει να ρυθμιστούν ζητήματα συγκρότησης της Επιτροπής Αξιολόγησης Προτύπων Προτάσεων.
Επίσης στις προτεινόμενες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου επιδιώκεται η διευκόλυνση της υποβολής και διεκπεραίωσης των αιτημάτων των επιχειρήσεων στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα ΟΠΣ ΜΗ.Τ.Ε., με σκοπό τη διαφανή και επικαιροποιημένη πληροφόρηση επί των στοιχείων καταλληλότητας και ικανότητας των εργοληπτικών και μελετητικών επιχειρήσεων, που συμμετέχουν στις διαγωνιστικές διαδικασίες ανάληψης δημοσίων συμβάσεων. Ένα ακόμα θέμα προς μελέτη είναι να ρυθμιστεί καλύτερα η διαδικασία καταβολής και επιστροφής του παραβόλου σε περιπτώσεις απόρριψης της πρότασης.
Η συμβατότητα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο
Πέμπτη και ακόμα σημαντικότερη απαιτούμενη αλλαγή, αφορά την προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου για τις Πρότυπες Προτάσεις, έτσι ώστε να είναι συμβατό με το ευρωπαϊκό δίκαιο στα θέματα του ανταγωνισμού. Ειδικά σε αυτό το θέμα επέμεινε και ο έμπειρος νομικός Πέτρος Σφηκάκης, εξηγώντας αναλυτικά τους σχετικούς νομικούς κινδύνους, οι οποίοι πρέπει να αντιμετωπιστούν ενόψει των νομοθετικών αλλαγών.
Επιπλέον ο κ. Ταχιάος διατύπωσε προβληματισμό για συμμετοχή του Δημοσίου, η οποία δεν μπορεί να είναι μεγάλη λόγω δημοσιονομικής στενότητας αλλά και για το γεγονός, ότι ο νόμος των Πρότυπων Προτάσεων δεν φτιάχτηκε για την Ευρώπη αλλά για χώρες του τρίτου κόσμου ή αναδυόμενες αγορές. Στην Ευρώπη δοκιμάστηκε μόνο στην Ιταλία σε μια περίπτωση και το αποτέλεσμα είναι αμφιλεγόμενο. Οπότε δεν είναι βέβαια η επιτυχημένη λειτουργία του θεσμού.
Τέλος, αναφερόμενος στις Πρότυπες Προτάσεις που έχουν ήδη κατατεθεί, ανέφερε ότι το υπουργείο είναι ενήμερο μόνο τους τίτλους και όχι τις τεχνικές λύσεις και τις χαράξεις, για να προσθέσει με νόημα ότι η αποδοτικότερη εφαρμογή του θεσμού των προτύπων προτάσεων προϋποθέτει ιδιαίτερα ώριμα έργα.
Από τη δική του πάντως πλευρά, ο διευθύνων Σύμβουλος της ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις και πρόεδρος του ΣΤΕΑΤ Γιώργος Συριανός, ο οποίος είναι και ο πνευματικός «πατέρας» των Πρότυπων Προτάσεων, επιβεβαίωσε μιλώντας στο ίδιο πάνελ με τον υφυπουργό Υποδομών τόσο την ετοιμότητα των εταιρειών που έχουν υποβάλλει τις Πρότυπες Προτάσεις όσο και το γεγονός ότι αυτές δεν θα επιβαρύνουν το Δημόσιο.