Στα πρώτα έργα διαχείρισης απορριμμάτων με ΣΔΙΤ, που πρόκειται να υλοποιηθούν στο Νότιο Αιγαίο, αναφέρθηκε αναλυτικά στην παρουσίασή του στο 4ο ΣΔΙΤ Forum και συγκεκριμένα στην ενότητα «Νέα Περιβαλλοντικά Έργα», ο κ. Γιώργος Χατζημάρκος, Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου και επίσης Πρόεδρος του ΦΟΔΣΔΑ Νοτίου Αιγαίου.
Πρόκειται για την Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων με την μέθοδο ΣΔΙΤ της Ρόδου, που περνά σύντομα στη Β΄Φάση του διεθνούς διαγωνισμού, τη μονάδα της Σαντορίνης η οποία έπεται, καθώς επίσης της Κω και της Καλύμνου.
Ο κ. Χατζημάρκος επέμεινε ιδιαίτερα στα οφέλη για τα νησιά του Ν. Αιγαίου από την υλοποίηση έργων μέσα από την διαδικασία της Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα.
Συνέστησε δε την ευρύτερη και συχνή χρήση της μεθόδου, κυρίως γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των νησιωτικών Δήμων στερείται Τεχνικών Υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά δυσχερής, έως συχνά ανύπαρκτη, η συντήρηση των έργων.
Με εμφαντικό τρόπο και επιμένοντας σε πολλά και συγκεκριμένα παραδείγματα «εγκατάλειψης» έργων στον νησιωτικό χώρο, λόγω της πρακτικής αδυναμίας συντήρησής τους, εξήγησε τις επιλογές και αποφάσεις της διοίκησης του ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου.
Οι αρμοδιότητες του ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου
Ο ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου είναι αρμόδιος εκ του νόμου μόνον για τα έργα επεξεργασίας (ΜΑΑ) και ταφής (ΧΥΤ). Από το 2021 έως και σήμερα, στόχος του είναι, η λειτουργία των υφιστάμενων ΧΥΤΑ ως έχουν ή μετά από επέκταση τους, μέσα από συμβάσεις με εξειδικευμένους παρόχους υπηρεσιών που θα αναλάβουν με ρήτρες, την ευθύνη της άρτιας περιβαλλοντικά και τεχνικά λειτουργίας τους. Επίσης, εντάσσει χρηματοδοτικά νέα 100% ώριμα έργα επεξεργασίας και διάθεσης στο τρέχον ΕΣΠΑ, με ενδεικτική αναφορά στην ΜΕΑ ή ΜΕΒΑ (κομποστοποίηση) και ΧΥΤΥ για τα νησιά της Άνδρου, Τήνου, Λέρου, Μήλου, Κάρπαθου και Νάξου, για τα οποία υπάρχει πρόγραμμα δημοπρασιών (ολοκλήρωση ή έναρξη δημοπρασιών) μέχρι τον Ιούνιο 2022.
Τα προς ωρίμανση έργα
Ο ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου προτείνει, έπειτα από τεχνικο-οικονομική μελέτη τεκμηρίωσης, τα έργα που δεν έχουν ωριμότητα (περιβαλλοντική, τεχνική) και χρηματοδότηση τρέχοντος ΕΣΠΑ στο πλαίσιο του Ν.ΣΔΙΤ που προσφέρει συγκεκριμένα πλεονεκτήματα.
Ήδη είναι ενταγμένα και δημοπρατημένα, είτε σε φάση ένταξης, τρία έργα ΣΔΙΤ για τέσσερα νησιά, Ρόδο, Σαντορίνη Κώ και Κάλυμνο, ενώ εξετάζονται και δύο ακόμα περιπτώσεις νησιών για τις οποίες πολύ σύντομα θα υπάρξει τεχνική πρόταση ως πρός την προτεινόμενη πηγή χρηματοδότησης. Τέλος, ο ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου υποστηρίζει τους Δήμους με προτάσεις χρηματοδοτικές για εξοπλισμό χωριστής συλλογής, όπως Γωνιές Ανακύκλωσης, Κινητά Πράσινα Σημεία κλπ, με βάση Προγραμματική Σύμβαση ένταξης στο ΕΣΠΑ εντός του 2022.
Γιατί είναι κατάλληλες οι περιβαλλοντικές ΣΔΙΤ στα νησιά
Αναφερόμενος στα πλεονεκτήματα και στην καταλληλότητα των ΣΔΙΤ για το νησιωτικό χώρο, ο κ. Χατζημάρκος, τα συνόψισε ως εξής:
- Δημοπρατούνται χωρίς ανάγκη 100% ωρίμανσης και ωριμάζουν παράλληλα χρονικά με την δημοπράτηση τους (με όφελος 2-5 έτη). Ως εκ τούτου έχουν μεγάλο πλεονέκτημα για τα μη ώριμα έργα άμεσης ανάγκης, καθώς οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες και μέχρι να ολοκληρωθούν έχει αλλάξει η νομοθεσία αποβλήτων και θέλουν επικαιροποίηση εκ νέου.
- Αντιμετωπίζουν ειδικές νησιωτικές συνθήκες, δύσκολες, μη τυποποιημένες, ύστερα από διενέργεια ανταγωνιστικού διαλόγου με υποψηφίους αναδόχους, ώστε να δίνονται οι καλύτερες λύσεις.
- Έχουν εξασφαλισμένη στην απόφαση Διυπουργική ΣΔΙΤ – μέσω εγγύησης του Δημοσίου – την δημόσια χρηματοδότηση ενός ποσοστού του κόστους κατασκευής (60-70-80% ανάλογα του μεγέθους των νησιών και του κόστους θαλασσίων μεταφορών).
- Προβλέπουν αυστηρή τήρηση συγκεκριμένων αποτελεσμάτων άριστης λειτουργίας, ως προϋπόθεση για να πληρωθούν οι ανάδοχοι, κατά την 25ετή λειτουργία όπως πχ στόχοι % ανάκτησης ανακυκλώσιμων, % μείωσης υπολείμματος προς ταφή κλπ.
- Έχουν τη δυνατότητα κατανομής περισσότερων ευθυνών στους αναδόχους ΣΔΙΤ, καθώς θέματα ειδικά, όπως πχ η αξιοποίηση των προϊόντων που παράγουν οι Μονάδες, απαιτούν τη θαλάσσια μεταφορά ή την εξεύρεση χώρων ( πχ λατομεία για το CLO compost) τα οποία είναι ιδιαίτερα απαιτητικά και σύνθετα έργα για τις δυνατότητες των Δήμων/ΦΟΔΣΑ.
- Μπορούν να τροποποιηθούν νομικά καταλλήλως κατά την 25ετή περίοδο λειτουργίας, με ειδική συμβατική διαδικασία από τους αναδόχους, για να συμβαδίζουν με νέους στόχους Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας.
- Μετά από λειτουργία τους στην Ελλάδα εδώ και 3-4 έτη (πχ ΣΔΙΤ Κοζάνης, ΣΔΙΤ Σερρών, ΣΔΙΤ Ηπείρου), μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα, ώστε η νέα γενιά έργων ΣΔΙΤ, όπως τα ΣΔΙΤ του Νοτίου Αιγαίου, να έχουν καλύτερες προδιαγραφές και να εξασφαλίζουν την βιωσιμότητα αυτών των έργων.
Σημεία προσοχής για εξειδίκευση και βελτίωση
Βέβαια, όπως ανέφερε ο κ. Χατζημάρκος, τα νησιά με την συνταγματικά κατοχυρωμένη έννοια της νησιωτικότητας, αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις και οι όποιες λύσεις χρήζουν της κατάλληλης εξειδίκευσης και βελτίωσης.
Συνεχίζει προτείνοντας τα παρακάτω σημεία προσοχής για την επιτυχή υλοποίηση έργων αποβλήτων: Ανάμεσα σε αυτά, η δημιουργία ειδικού χρηματοδοτικού πλαισίου από την ΓΓ ΣΔΙΤ, που θα αντιμετωπίζει το αυξημένο κόστος κατασκευής, λόγω θαλάσσιας μεταφοράς, για τα νησιωτικά έργα ΣΔΙΤ. Η θεσμική επίσης επίλυση θεμάτων από την Πολιτεία, που αφορούν στην κατανομή ευθύνων και αρμοδιοτήτων των μελλοντικών αναδόχων και του ΦΟΔΣΑ, για διάθεση προόντων όπως πχ χρήση CLO σε λατομεία, προυποθέσεις για θαλάσσιες μεταφορές προϊόντων επεξεργασίας κλπ.
Η μείωση του θεσμοθετημένου τέλους ταφής για τα νησιά (20 ευρώ/τν το 2022 με ετήσια επαύξηση και έως 55 ευρώ/τν το 2027), ώστε σε συνδυασμό με το τέλος λειτουργίας των έργων ΣΔΙΤ να είναι δυνατόν το συνολικό κόστος (ΣΔΙΤ + τέλος ταφής) να αποπληρωθεί από τους πολίτες, μέσα από τα ανταποδοτικά τέλη των Δήμων.
Μετά το έργο της Ρόδου έρχονται και οι επόμενες δημοπρατήσεις
Τέλος, αναφερόμενος στο έργο της Ρόδου, που είναι ανάμεσα στα έξι μεγαλύτερα της χώρας και το πρώτο ΣΔΙΤ στη νησιωτική Ελλάδα, ο κ. Χατζημάρκος επεσήμανε ότι προάγει την αειφόρο ανάπτυξη (περιβαλλοντική προστασία, εξοικονόμηση πρώτων υλών και ενέργειας, ανάκτηση υλικών / ενέργειας κλπ). Σύντομα θα ακολουθήσει και η δημοπράτηση της μονάδας διαχείρισης αποβλήτων της Σαντορίνης, της Κω και της Καλύμνου, ενώ στο συνολικότερο σχεδιασμό περιλαμβάνονται και άλλα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, όπως η Τήνος και η Άνδρος.
Παρακολουθήστε στην ΣΔΙΤ-TV την ομιλία του κ. Χατζημάρκου σε βίντεο.
Πατήστε εδώ για να δείτε όλα τα δημοσιεύματα που αφορούν το 4ο ΣΔΙΤ FORUM.
