Η πρωτότυπη και χρήσιμη πρόταση για προσθήκη υδροηλεκτρικών σταθμών στα αρδευτικά φράγματα κατατίθεται από το ΣΔΙΤ Forum ενόψει και στο πλαίσιο σχεδιασμού του ιδιαίτερα φιλόδοξου προγράμματος αρδευτικών έργων που πρόκειται να υλοποιηθούν με ΣΔΙΤ. Η πρόταση αποκτάει ακόμα μεγαλύτερη αξία αν λάβει κανείς υπ’ όψιν του οτι οι σύγχρονες αγροτικές δραστηριότητες έχουν άμεση εξάρτηση από την ενέργεια.
Μία χρήσιμη πρόταση που θα συζητηθεί. Αποκλειστικά στο ΣΔΙΤ FORUM
Η πρόταση, προέρχεται από τον κ. Γιάννη Χατζηβασιλειάδη, Μηχανολόγο – Ηλεκτρολόγο, εκ των «πρυτάνεων» στον χώρο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας- ΑΠΕ, πρόεδρο μέχρι πρότινος επί πολλά χρόνια του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης και τακτικό επιστημονικό συντονιστή των θεματικών ενοτήτων για την πράσινη ενέργεια στα forums της Πρωτοβουλίας Α-Energy.
Η πρόταση ξεκινά από την επισήμανση ότι ο σχεδιασμός των αρδευτικών φραγμάτων ως έργων πολλαπλού σκοπού, όπου αυτός προσφέρεται, λείπει από το πρόγραμμα των έργων ΣΔΙΤ με αποτέλεσμα να «πετιέται» εσαεί αυτή πολύτιμη καθαρή ενέργεια και ενίοτε με καταστρεπτικές συνέπειες.
Δεδομένου ότι τα φράγματα θεωρούνται αιώνια και με υψηλό κόστος, ο σχεδιασμός τους ως έργων πολλαπλού σκοπού με βέλτιστη αξιοποίηση των υδατικών πόρων υπαγορεύεται από τις βαρύνουσες οικονομικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, στοχεύοντας στην αειφόρο ανάπτυξη.
Να δούμε όμως πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτός σύμφωνα με την πρόταση Χατζηβασιλειάδη:
Αγροτική ανάπτυξη με αξιοποίηση ΑΠΕ και με ενεργειακή αποδοτικότητα
Οι σύγχρονες αγροτικές δραστηριότητες έχουν άμεση εξάρτηση από την ενέργεια, ενώ τα σύγχρονα συστήματα αρδεύσεων χρειάζονται απαραιτήτως ηλεκτρική ενέργεια για την αποδοτική λειτουργία τους. Έτσι, καθίσταται αναγκαία η αναζήτηση και αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων με μηδενικές εκπομπές CO2, καθώς και βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας με καινοτόμες τεχνολογίες, στα πλαίσια της ενεργειακής πολιτικής και των εθνικών στόχων για την ενεργειακή μετάβαση και αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής κρίσης.
Για τις αρδεύσεις κατασκευάζονται υψηλά φράγματα και ταμιευτήρες, οπότε δημιουργείται ένα αξιόλογο υδροδυναμικό για υδροηλεκτρική εκμετάλλευση καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ταμιευτήρες με ικανή χωρητικότητα λειτουργούν ευνοϊκά και για την ανάσχεση των πλημμυρικών παροχών με συνετή διαχείριση και προστασία των κατάντη.
Γιατί τα αρδευτικά φράγματα μελετώνται ως έργα πολλαπλού σκοπού
Ως εκ τούτου, αυτά τα αρδευτικά φράγματα μελετώνται και κατασκευάζονται ως έργα πολλαπλού σκοπού, εξασφαλίζοντας άρδευση-ύδρευση, υδροηλεκτρική παραγωγή και αντιπλημμυρική προστασία, καθώς και άλλες δραστηριότητες, που όλα αυτά οδηγούν στην αειφόρο ανάπτυξη.
Πέραν των άλλων πλεονεκτημάτων, η ηλεκτρική ενέργεια εδώ θα παράγεται με μηδενικές εκπομπές CO2 συμβάλλοντας σε μια πράσινη γεωργία και με έσοδα που θα καλύπτουν τις ανάγκες λειτουργίας-συντήρησης χωρίς να επιβαρύνονται οι αγρότες και η αγροτική παραγωγή.
Αμιγώς αρδευτικά, τα έργα του προγράμματος «Ύδωρ 2.0»
Στα πλαίσια του προγράμματος «Ύδωρ 2.0» του υπουργείου αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων, δρομολογούνται για κατασκευή και λειτουργία με ΣΔΙΤ 21 αρδευτικά έργα με προϋπολογισμό περί τα 4 δισ.€, που περιλαμβάνουν και αρδευτικά φράγματα. Εξ αυτών, μόνο σε ένα αρδευτικό έργο προβλέπεται ένας μικρός υδροηλεκτρικός σταθμός, ενώ τα άλλα εμφανίζονται ως αμιγώς αρδευτικά έργα. Φαίνεται ότι ο σχεδιασμός των αρδευτικών φραγμάτων ως έργων πολλαπλού σκοπού, όπου αυτός προσφέρεται, λείπει από το πρόγραμμα.
Το φράγμα Αλμωπαίου ως παράδειγμα για προσθήκη μικρού υδροηλεκτρικού σταθμού
Σαν παράδειγμα, μεταξύ των 21 έργων αναφέρεται και το φράγμα Αλμωπαίου, όπου η ΔΕΗ στην δεκαετία του 1990 με έκδηλο ενδιαφέρον είχε κάνει εκτεταμένες έρευνες και μελέτες για την αξιοποίηση του υδροδυναμικού εξασφαλίζοντας και τις αρδεύσεις καθώς και την αντιπλημμυρική προστασία. Σε αντίθεση, στο πρόγραμμα «Ύδωρ 2.0» εμφανίζεται για κατασκευή με ΣΔΙΤ ως αμιγώς αρδευτικό. Η προσθήκη ενός μικρού υδροηλεκτρικού σταθμού αποτελεί μια πολύ ελκυστική οικονομικά και τεχνικά εφαρμογή για να παράγει περί τα 25 εκατομ. kWh το χρόνο καθαρή ενέργεια, αντί να πετιέται εσαεί αυτή η πολύτιμη ενέργεια και ενίοτε με καταστρεπτικές συνέπειες.
ΕΥΔΑΠ: Η έξυπνη αξιοποίηση του υδροδυναμικού από τα έργα άρδευσης
Καλό παράδειγμα είναι η ΕΥΔΑΠ, η οποία έχει εγκαταστήσει έναν αριθμό μικρών υδροηλεκτρικών και αξιοποιεί το υδροδυναμικό που δημιουργείται από τα σχετικά έργα ύδρευσης, παράγοντας καθαρή ηλεκτρική ενέργεια. Κάτι ανάλογο προσφέρεται πολύ ελκυστικά και στα έργα άρδευσης του υπουργείου. Τα φράγματα θεωρούνται αιώνια και με υψηλό κόστος, οπότε ο σχεδιασμός ως έργων πολλαπλού σκοπού με βέλτιστη αξιοποίηση των υδατικών πόρων υπαγορεύεται από τις βαρύνουσες οικονομικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, στοχεύοντας στην αειφόρο ανάπτυξη. Επομένως, κρίνεται αναγκαίο να προσαρμοσθεί το αρδευτικό έργο του φράγματος Αλμωπαίου και όποιο άλλο φράγμα του προγράμματος προσφέρεται, ως έργο πολλαπλού σκοπού, αξιοποιώντας όλο το χρόνο το υδροδυναμικό που δημιουργείται, συμβάλλοντας στην αειφόρο ανάπτυξη του γεωργικού τομέα.
Ανταγωνιστική γεωργική παραγωγή με υδροηλεκτρική αξιοποίηση και όχι μόνον
Ο γεωργικός τομέας και οι αγροτικές δραστηριότητες βρίσκονται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις για την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και με νέες αναπτυξιακές δραστηριότητες για μια πράσινη γεωργία, συμβάλλοντας στην επίτευξη των εθνικών στόχων και σε ένα καλύτερο περιβάλλον. Εκτός από την υδροηλεκτρική αξιοποίηση, όπως παραπάνω αναφέρεται, είναι επίσης οι δραστηριότητες για την συλλογή και αξιοποίηση της βιομάζας (ή ακόμη και καλλιέργεια) για ενεργειακούς σκοπούς, η παράλληλη αγροτική καλλιέργεια μαζί με τα φωτοβολταϊκά (agrivoltaic) χωρίς να δεσμεύεται αγροτική γη στην αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας, η αξιοποίηση της γεωθερμίας χαμηλής ενθαλπίας στην αγροτική παραγωγή και επεξεργασία, όπου αυτή προσφέρεται, ώστε όλα αυτά να οδηγήσουν σε ανταγωνιστική γεωργική παραγωγή με μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, προς ένα καλύτερο μέλλον.
