Αναθεώρηση κόστους και στα έργα ΣΔΙΤ ζητούν τώρα οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες

You are currently viewing Αναθεώρηση κόστους και στα έργα ΣΔΙΤ ζητούν τώρα οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες

Πονοκέφαλος στο οικονομικό επιτελείο για το ανατέλλον αίτημα αναπροσαρμογής κόστους και στα έργα ΣΔΙΤ, καθώς ο οικονομικός αντίκτυπος βαρύνει πάντα τον εταίρο του δημόσιου τομέα

Αναθεώρηση κόστους και στα έργα ΣΔΙΤ ζητούν τώρα, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, την οποία για δικούς της λόγους, καμία απο τις δυο εμπλεκόμενες πλευρές -κράτος και εργολάβοι- δεν επιθυμεί να γνωστοποιήσει, καθώς το θέμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο πολιτικά αλλά και πολύπλοκο τεχνικά.

Παράγοντες πάντως της κατασκευαστικής αγοράς επισημαίνουν την ήδη εκδηλούμενη κωλυσιεργία, ή ακόμη και απροθυμία, ορισμένων εταιρειών να προχωρήσουν έργα ΣΔΙΤ στα οποία είναι ανάδοχοι, ενώ απο τη δική τους πλευρά, τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομίας και Οικονομικών και το Υποδομών, αντιμετωπίζουν με μεγάλη περίσκεψη ένα υφέρπον θέμα, που αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και ξεκάθαρα θα έχει πιθανή συνέπεια πολλά απο τα διαφημισμένα έργα ΣΔΙΤ, που βρίσκονται σε διάφορα στάδια διαγωνιστικής διαδικασίας ή κοντα στη σύμβαση, να μείνουν στις καλένδες..

Η περίσκεψη είναι απόλυτα δικαιολογημένη γιατί η εμπειρία απο το πρόσφατο παρελθόν έχει δείξει ότι ο οικονομικός αντίκτυπος, όποιων καθυστερήσεων και αναδιαπραγματεύσεων στο κόστος των ΣΔΙΤ, βαρύνει πάντα τον εταίρο από τον δημόσιο τομέα και τελικά τον φορολογούμενο.

Σε κλίμα διεκδίκησης αναπροσαρμογής κοστολογίων

Εδω και καιρό, οι εργοληπτικές οργανώσεις έχουν επισημάνει ότι τα κοστολόγια, τόσο των ήδη ανειλημμένων έργων (ΣΣ όχι των ΣΔΙΤ ειδικά, αλλά των έργων που υλοποιούνται με την παραδοσιακή μέθοδο), όσο και αυτών που πρόκειται να γίνουν, πρέπει να αναπροσαρμοστούν, λόγω του αυξημένου κόστους ενέργειας, των τιμών των πρώτων υλών που εξακολουθούν να κινούνται σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Επιπλέον, έχει αυξηθεί κατά 20% τουλάχιστον και το εργατικό κόστος, το οποίο σε συνδυασμό με την έλλειψη προσωπικού σε όλα τα επίπεδα της κατασκευής, είναι ένα επίσης σημαντικό πρόβλημα, ξεκινώντας απο τους πιο υψηλόβαθμους μάνατζερς και καταλήγοντας στο εργατικό δυναμικό. Η χρηματοδότηση επίσης δεν κινείται σε ελυστικά επίπεδα, δημιουργώντας και αυτή με τη σειρά της προκλήσεις για τον κλάδο.

Προς αυτήν την διορθωτική κατεύθυνση αναφέρονται ενδεικτικά οι πολύ καλά επεξεργασμένες προτάσεις αναπροσαρμογής που υπέβαλε στο Υπουργείο Υποδομών προ διμήνου ο ΣΑΤΕ.

Στις ΣΔΙΤ δεν “χωρούν” οι κλασσικές αναθεωρήσεις

Πλην όμως , η περίπτωση των έργων ΣΔΙΤ είναι μια ειδική κατηγορία έργων όπου δεν “χωράνε” αναθεωρήσεις ούτε και οι κλασικές αναπροσαρμογές τιμών, όπως εδώ και χρόνια γίνεται στο ελληνικό σύστημα παραγωγής δημοσίων έργων. Πρόκειται για ένα μοντέλο έργων εντελώς διαφορετικό διεπόμενο απο ένα άλλο νομικό καθεστώς, απόλυτα δεσμευτικό, τόσο για τους προϋπολογισμούς των έργων όσο και για τις παρεχόμενες υπηρεσίες, αλλά και την μακρά διάρκεια του έργου. Όπως προαναφέρθηκε, η εμπειρία απο το πρόσφατο παρελθόν, έχει δείξει ότι ο οικονομικός αντίκτυπος όποιων καθυστερήσεων και αναδιαπραγματεύσεων στο κόστος των ΣΔΙΤ, βαρύνει πάντα τον εταίρο από τον δημόσιο τομέα.

Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των τριών αυτοκινητόδρομων με το σύστημα της παραχώρησης στην Ελλάδα, οι οποίοι είχαν “κολλήσει” μέσα στην μεγάλη οικονομική κρίση και όταν ήρθε η ώρα της επαναδιαπραγμάτευσης, το κόστος ανά χιλιόμετρο αυξήθηκε έως και κατά 69%, ενώ παράλληλα το αντικείμενο των έργων μειώθηκε έως και κατά 55%. Για όσους μάλιστα το θυμούνται, η ΕΕ είχε συστήσει τότε στην Ελλάδα σε ειδική της έκθεση για τις ΣΔΙΤ (2018) , να μην ενθαρρύνει την εντατικότερη και ευρύτερη χρήση τους, εφόσον δεν είναι προετοιμασμένα σωστά. Βέβαια, στις ακραίες συνθήκες που βίωσε η οικονομία της χώρας το διάστημα 2010-2019, όπου είχαν σταματήσει τα πάντα λόγω έλλειψης χρημάτων και οι μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες κατέρρεαν, ήταν αντικειμενικά δύσκολη η αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων.

Τα συν και τα πλην

Οι ΣΔΙΤ λοιπόν παρά τα θετικά τους (παρέχουν στις δημόσιες αρχές τη δυνατότητα να συνάπτουν συμβάσεις για υποδομές μεγάλης κλίμακας μέσω μιας ενιαίας διαδικασίας και κυρίως παρέχουν τη δυνατότητα καταχώρισης των έργων ΣΔΙΤ ως στοιχείων εκτός ισολογισμού) έχουν και αρνητικά: Αυξάνουν πάντα τον κίνδυνο ανεπαρκούς ανταγωνισμού και έχουν πολύ αργές διαδικασίες, με τη διάρκεια της διαδικασίας σύναψης της σύμβασης να φτάνει συχνά τα τέσσερα έως και έξι χρόνια. Μέσα σε αυτά, μπορεί να αλλάξουν δραματικά οι τιμές των υλικών, της ενέργειας, του εργατικού κόστους και άλλων συντελεστών κόστους του έργου.

Απο την άλλη, επειδή τα έργα έχουν μακροπρόθεσμη διάρκεια, δίνεται εξαρχής η δυνατότητα στον ιδιώτη-επενδυτή να συνυπολογίσει αυτούς τους κινδύνους στον προϋπολογισμό και στους συντελεστές απόδοσης επί των επιχειρηματικών του κεφαλαίων, οι οποίοι κατά κανόνα είναι υψηλοί και ενδεχομένως όχι πάντα ανάλογοι των κινδύνων που αναλαμβάνει.

Επιπλέον, έργα που επηρεάζονται από τις αλματώδεις τεχνολογικές αλλαγές δεν κάνουν για ΣΔΙΤ και σε κάθε περίπτωση όταν επιλέγονται έργα ΣΔΙΤ θα πρέπει να εξασφαλίζεται η μέγιστη οικονομική αποδοτικότητα, η προστασία του δημόσιου συμφέροντος, αλλά και οι ισότιμοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των ΣΔΙΤ και των παραδοσιακών δημοσίων συμβάσεων.

Κίνδυνοι πίσω απο την ευφορία των πολλών δημοπρατήσεων

Σήμερα, βρίσκονται σε διάφορα στάδια διαγωνιστικής διαδικασίας σχεδόν 40 έργα με τη μέθοδο της Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, τα οποία στην πλειοψηφία τους έχουν μέσο προϋπολογισμό της τάξης των 150-200 εκ. ευρώ.

Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς τις προκλήσεις αλλά και τους κινδύνους που συσσωρεύονται πίσω από όλα αυτά τα έργα, απο τα οποία στην πράξη ελάχιστα προχωρούν. Παραμένοντας στα θηριώδη ανεκτέλεστα των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων, που ήδη υπερβαίνουν τα 17 δισ. ευρώ, εξασφαλίζουν μεν το μέλλον των εταιρειών και τις τιμές τους στο χρηματιστήριο, αλλά όχι και την έγκαιρη υλοποίηση. Ενδεικτικά και μόνον, σε επίπεδο ανεκτέλεστου εννεαμήνου, ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ έχει 5,5 δισ. ευρώ, ο Όμιλος INTRAKAT 5 δισ. ευρώ, η Μυτιληναίος 3,4 δισ. ευρώ,και η ΑΒΑΞ 3,2 δισ. ευρώ.

Παρά το κλίμα ευφορίας που έχει δημιουργήσει ο μεγάλος αριθμός δημοπρατήσεων έργων που καλλιεργείται συστηματικά από παράγοντες της αγοράς, την πραγματική οικονομία στηρίζουν μόνον τα έργα που συμβασιοποιούνται και υλοποιούνται έγκαιρα. Όσο πιο σύντομα υπογραφούν, έστω κάποια απο όλα αυτά τα ΣΔΙΤ που καθυστερούν, τόσο το καλύτερο. Μεταφέρουμε εδώ σχετικό σχόλιο κορυφαίου στελέχους της ΕΤΕπ απο πρόσφατη εκδήλωση του ΣΔΙΤ Forum: “Η Ελλάδα έχει ήδη μεγάλο αριθμό έργων ΣΔΙΤ για τα οικονομικά και δημοσιονομικά μεγέθη της. Τώρα, πρέπει να επικεντρωθεί στο πώς θα τα ολοκληρώσει γρήγορα και σωστά “.

Άντα Σεϊμανίδη

Η κ. Σεϊμανίδη είναι αρθρογράφος, συνιδρυτής της επιχειρηματικής Πρωτοβουλίας Α-Energy και συγγραφέας τριών βιβλίων αναπτυξιακού περιεχομένου. Μέσα στο 2022, θα εκδοθεί και το επόμενο με θέμα «Έργα ανάπτυξης και Πανδημία: Μια υπόθεση για την κοινωνία»